ΣΥΓΑΠΑ ΠΑΤΡΑΣ: Ημερίδα ΣΥΓΑΠΑ για τα δικαιώματα των παιδιών των δ...

ΣΥΓΑΠΑ ΠΑΤΡΑΣ: Ημερίδα ΣΥΓΑΠΑ για τα δικαιώματα των παιδιών των δ...: Ο Σύλλογος γιά την Ανδρική και Πατρική Αξιοπρέπεια ( ΣΥ.Γ.Α.Π.Α. ) διοργανώνει Εσπερίδα Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης της τοπικής ...

Συγκρουσιακά Διαζύγια. «Τα παιδιά του Αρμαγεδώνα». ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΚΟΛΑΪΤΗΣ Επίκ. Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής (*)

«Τα παιδιά του Αρμαγεδώνα» 4 Φεβρουαρίου 2011 ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΚΟΛΑΪΤΗΣ Επίκ. Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής (*)

Τα διαζύγια που συνοδεύονται από έντονες διαμάχες και συγκρούσεις (10-15% των οικογενειών στις ΗΠΑ), αν και δεν αποτελούν την πλειοψηφία των περιστατικών που παραπέμπονται στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους, συνδέονται με ψυχική φθορά στα ίδια τα παιδιά, στις οικογένειές τους, καθώς επίσης και στους ειδικούς ψυχικής υγείας ή άλλα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Τα παιδιά αυτά, γνωστά και ως «παιδιά του Αρμαγεδδώνα», εμπλέκονται και δοκιμάζονται στις μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες των χωρισμένων γονέων τους και χρειάζεται να διακρίνονται από τα παιδιά του διαζυγίου, όπως επίσης και οι επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική τους υγεία 1, 2.

Η συνεχιζόμενη έκθεση ενός παιδιού στις σοβαρές συγκρούσεις των γονέων του, είτε στα πλαίσια γάμου είτε στα πλαίσια διαρκούς ανταγωνισμού μετά το διαζύγιο, προκαλεί σοβαρό κίνδυνο για την ψυχική του υγεία και ανάπτυξη. Χωρίς να είναι γνωστοί οι ακριβείς μηχανισμοί μέσω των οποίων επιβαρύνονται τα παιδιά, αναφέρονται, μεταξύ άλλων, σοβαρές αντιδράσεις τους ακόμα και στον έλεγχο της πραγματικότητας. Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν 10-15 χρόνια μετά το διαζύγιο, έδειξαν ότι οι νεαροί πια ενήλικες μπορεί να καταδιώκονται ακόμα από ζωντανές αναμνήσεις των συγκρούσεων των γονέων τους ενώ ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς τους νέους θα εμπλακεί σε σχέσεις, στις οποίες υπάρχει κακοποίηση1.

Σ' αυτές τις περιπτώσεις τα παιδιά μπορεί να γίνουν φοβισμένοι και έκπληκτοι παρατηρητές ή καταγγέλλοντες, ως αρχαίος Ελληνικός χορός, των γονέων τους ή ακόμα και ένθερμοι υποστηρικτές του ενός εναντίον του άλλου. Οι νέες συμμαχίες που δημιουργούνται υπηρετούν την πίστη του παιδιού στο γάμο ή την υπεράσπιση και διάσωση ενός γονέα με τον οποίο ταυτίζεται το παιδί και τον οποίο εκείνο θεωρεί, μερικές φορές μάλιστα λανθασμένα, ως θύμα. Τέτοιες συμμαχίες συμβαίνουν συχνά μεταξύ ενός παιδιού προεφηβικής ηλικίας και του γονέα που αντιτίθεται στο διαζύγιο. Η ομολογούμενη ατζέντα τέτοιων συμμαχιών είναι πιθανώς η αποκατάσταση του γάμου που απέτυχε, ενώ η κρυφή ατζέντα είναι συνήθως η εκδίκηση. Οι νέες συμμαχίες που προκύπτουν εξυπηρετούν διάφορες ψυχολογικές ανάγκες γονιών και παιδιών, όπως π.χ. την ανακούφιση της μοναξιάς που ακολουθεί το διαζύγιο και ως ισχυρό αντίδοτο στον μεγάλο ψυχικό πόνο από την απόρριψη και το αίσθημα αβοήθητου2.

Στις χρόνιες διαμάχες μετά από το διαζύγιο, οι ισχυρότερες συμμαχίες συμβαίνουν στις ηλικίες 9-12 ετών. Στην προεφηβεία τα παιδιά συχνά αναπτύσσουν πολωμένες απόψεις υπό την πίεση και επήρεια του γονέα που επιδιώκει την αποξένωσή τους από τον γονέα-στόχο. Υπάρχουν γονείς που αποξενώνουν, και οι οποίοι μπορεί να περιμένουν επί χρόνια μέχρι τα παιδιά φτάσουν σ' αυτή την ηλικία με στόχο να τα κατευθύνουν σε καταστροφικές πράξεις και να αρχίσουν περισσότερες δικαστικές διώξεις3.

Σύμφωνα με τους Wallerstein and Corbin 1, τέτοιες συμμαχίες φαίνεται πως γενικά δεν διαρκούν πολύ στη ζωή του παιδιού. Πολλοί νεαροί αναφέρουν αργότερα πως οι αντιδράσεις τους απέναντι στον «απαίσιο» γονιό κυριαρχούνταν από αντιλήψεις ανεξάρτητες από τη δική τους κρίση, κάτι για το οποίο μετανιώνουν ενώ είναι συχνά έντονος ο θυμός τους ότι εξαπατήθηκαν και δεν είχαν αληθινή σχέση και με τους δύο γονείς τους ή κάποιοι εκφράζονται με πολλή ενοχή για την άσχημη συμπεριφορά τους απέναντι στον ένα γονέα τους.