Αντώνη Δ. Μαγγανά, Καθηγητή Τομέα Εγκληματολογίας Παντείου
Πανεπιστημίου
Η σφαιρική άποψη για τα πράγματα ανέκαθεν ήταν δύσκολη, δεν ήταν «δημοφιλής»,
προβλημάτιζε, έφερνε τους ανθρώπους σε αμηχανάι ή σε δύσκολη θέση. Το να
μιλήσεις σε μια γυναίκα που κακοποιείται από το σύντροφό της για ανδρική
θυματοποίηση θα έχεις μια εχθρική ή τουλάχιστον «παγερά αδιάφορη» αντιμετώπιση.
Όμως εμείς οι εγκληματολόγοι οφείλουμε να ψάχνουμε για την αλήθεια σφαιρικά.
Δεν θα έχουμε τις επιδοκιμασίες των «ακραίων φεμινιστικών κινημάτων» αλλά η
επιστημονική μας δεοντολογία μας επιβάλλει να βλέπουμε και τις δύο όψεις του
νομίσματος. Αυτό δεν κάνουμε εξ’άλλου απέναντι σε ένα έγκλημα και έναν
εγκληματία όταν από τη μια (πρέπει να ) σκεφτόμαστε την προστασία και ασφάλεια
του κοινού και από την άλλη την προστασία των δικαιωμάτων του δράστη. Μέσα από
αυτό το πρίσμα θεώρησα σημαντικό να παρουσιάσω δυο ενδιαφέρουσες εργασίες-
συνεντεύξεις φοιτητριών μου που αφορούν τόσο τη γυναικεία θυματοποίηση (η
Εργασια της Κας Ιωάννας Δρόσου) όσο και την ανδρική θυματοποίηση ( Εργασία της
Κας Μαρίας Στοιχειού). Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι και οι δύο μορφες κακοποίησης
παρουσιάζουν κοινά σημεία τόσο ως προς τις μορφές εκδήλωσης, την επανάληψη
τους και κυρίως τις συνέπειες που επεκτείνονται, δυστυχώς, πολύ συχνά και σε αθώα
θύματα όπως τα παιδιά. Η βία δε έχει φύλο και ο κύκλος της βιας αναπαράγεται αφού
οι παράγοντες που «προδιαθέτουν» προς τη βία είτε γενετικοί είτε περιβαλλοντικοί
εξακολουθούν να υφίστανται.
Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Α Θ Υ ΜΑ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η
Ιωάννα Δρόσου, Υπ. Διδ, Παντείου Πανεπιστημίου (φοιτήτρια Κοινωνιολογίας κατά
το χρόνο της συνέντευξης)
Όταν ο κ. Μαγγανάς μάς ανακοίνωσε το θέμα της εργασίας για το μάθημα της
Αντεγκληματικής Πολιτικής θεώρησα ότι θα είναι πολύ δύσκολο να βρω ένα άτομο
που έχει κακοποιηθεί και να το προσεγγίσω προκειμένου να του πάρω συνέντευξη.
Τελικά για άλλη μια φορά ήμουν αφελής…
Πριν ένα μήνα ήμουν στη Θ. και βρέθηκα με μια φίλη, που είχα πολύ καιρό να τη δω.
Η συγκεκριμένη κοπέλα, ας την ονομάσουμε Μ., είναι 22 χρονών και σπουδάζει στην
Ιατρική της Θ. Όταν ήταν 18 χρονών πήγε να σπουδάσει στο αντίστοιχο τμήμα σε μια
πόλη της Ι. και πριν 6 μήνες γύρισε στην Ελλάδα να συνεχίσει τις σπουδές της.
Ένα Σάββατο βράδυ πήγα σπίτι της και ξεκινήσαμε με το να λέμε τα νέα μας. Κάπως
έφτασε η συζήτηση σε εμένα και σε τι θέλω να ακολουθήσω μόλις πάρω πτυχίο. Τότε
της είπα ότι το όνειρό μου είναι να βρω δουλειά σε κάποιο ίδρυμα είτε αυτό είναι το
ΙΘΑΚΗ είτε το Χαμόγελο του Παιδιού είτε κάποια στέγη προστασίας
κακοποιημένων γυναικών. Όταν της ανέφερα το τελευταίο με ρώτησε γιατί θέλω να
ασχοληθώ με τις κακοποιημένες γυναίκες. Τότε ήταν που απόρησα γιατί αφού της
ανέφερα τόσα ιδρύματα με ρώτησε μόνο για τις κακοποιημένες γυναίκες και μάλιστα
με επιφυλακτικότητα και αμφιβολία, λες και δεν πρόκειται ποτέ να ευαισθητοποιηθεί
κανείς για αυτές. Αυτό της το βλέμμα απορίας και τρόμου ταυτόχρονα με .....
ΑΝΔΡΙΚΗ ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ
Στοιχειού Μαρία
Μήπως τελικά το αδύναμο φύλο είναι πλέον ο άνδρας;
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΘΥΜΑΤΟΣ
Το θύμα μας είναι άνδρας, γεννημένος το 1945 στο Κ……. από Έλληνες
γονείς. Είναι συνταξιούχος και διαμένει σε μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων στα Ν.
Προάστια. Έχει δύο παιδιά ένα αγόρι και ένα κορίτσι τα οποία ζουν και εργάζονται
στο εξωτερικό. Το θύμα συμφώνησε να μου παραχωρήσει αυτή την συνέντευξη στο
χώρο όπου διαμένει, συμφωνήθηκε να μην γίνει καμία αναφορά σε ονόματα όπως
φυσικά και στο επώνυμο του ίδιου αλλά και της συζύγου του, εφόσον δεν θέλει να
υπάρξει στιγματισμός του ίδιου αλλά και του στενού του οικογενειακού
περιβάλλοντος. Επομένως, για λόγους δεοντολογίας το θύμα θα αναφέρεται ως Κ.Λ.
Επίσης ο κύριος Κ.Λ. ζήτησε να μην απαντήσει σε ερωτήσεις αλλά ήθελε να μου
αφηγηθεί τα περιστατικά που είχε βιώσει κατά την περίοδο που ήταν παντρεμένος με
την σύζυγό του.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΔΡΑΣΤΗ
Η δράστης είναι γυναίκα, γεννημένη το 1956, στην Αθήνα από Έλληνες
γονείς. Δεν γνωρίζουμε το τα τόπο της τωρινής της διαμονής καθώς μετά το διαζύγιο
που πήραν το 1988 το θύμα και η δράστης δεν κράτησαν καμία απολύτως επαφή. Η
δράστης καθ’ όλη την διάρκεια της αφήγησης θα αναφέρεται ως Α.Λ. Και εδώ για
λόγους δεοντολογίας δεν κάνουμε καμία περαιτέρω αναφορά σε επιπλέον προσωπικά
δεδομένα της κυρίας Α.Λ.
ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΑΦΗΓΗΣΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
Με την Α.Λ. παντρευτήκαμε τον Ιούνη του 1976, με προξενιό. Δεν είχαμε
γνωριστεί ιδιαίτερα προηγουμένως, οι γονείς μας συμφώνησαν να μας φέρουν πιο κοντά, αρρεβωνιαστήκαμε στις αρχές του Μάρτη του ‘76 και μέσα σε τέσσερις μήνες
πάνω κάτω είχαμε παντρευτεί. Εγώ αρχικά αντέδρασα με την ανακοίνωση αυτή γιατί
πρώτα απ’ όλα δεν γνώριζα καθόλου την κοπέλα και κατά δεύτερον δεν είχα σαν
προτεραιότητα μου παντρευτώ τότε. Ωστόσο, οι δικοί μου είχαν άλλη ιδέα. Μου
έλεγαν για να με πείσουν << που θα βρεις καλύτερη τύχη, η Α. είναι σπάνιο κορίτσι
από σπίτι και με προίκα!>>. Εγώ τότε ήμουν 30 χρονών και η Α.Λ. 20 χρονών,
μέναμε στο Ταύρο, εγώ εργαζόμουν στην λαχαναγορά αχθοφόρος, οδηγός, ό,τι
ήθελες ήμουν το παιδί για όλες τις δουλειές. Η μάνα μου προσπαθούσε να με
προξενέψει και σε άλλα κορίτσια αλλά βλέπεις δεν είχα και καμία φανταχτερή
δουλειά και δεν με προτιμούσαν. Εγώ ήθελα να παντρευτώ αλλά μόνο όταν το
επέλεγα εγώ όχι με το ζόρι. Η Α.Λ μόλις είχε τελειώσει το σχολείο τότε, ο πατέρας
της ήταν εργολάβος και η μάνα της είχε φούρνο, εκεί γνώρισε και η μάνα μου την
Α.Λ. βοήθαγε στον φούρνο, έτσι τα συζήτησαν οι μανάδες, βγήκαμε οικογένειες για
φαί μας έβαζαν δίπλα- δίπλα μας ταίριαξαν και μας πάντρεψαν! Η Α.Λ. όταν την
πρωτογνώρισα ήταν ένα πολύ ήσυχο κορίτσι, ο πατέρας της ήταν πολύ αυστηρός,
ήταν η μεγαλύτερη από τις άλλες δύο αδερφές της, καλά μεγαλωμένη, λιγομίλητη,
πολύ σοβαρή έτσι είχε μεγαλώσει. Την ώρα τον αρραβώνων μας ήταν η πρώτη φορά
θυμάμαι που μιλήσαμε μόνοι μας χωρίς συγγενείς δίπλα μας, φαινόταν πολύ λογική
και πρόσχαρη κοπέλα αλλά αλλιώς εξελίχθηκε στην συνέχεια.
Η πρώτη δύσκολη στιγμή μεταξύ μας ήρθε όταν ο πατέρας μου, βλέποντας ότι ο
πεθερός μου έχει περιουσία, ζήτησε προίκα! Ήμουν μπροστά όταν ζήτησε να
εξασφαλίσουμε το ζεύγος! Εγώ δεν είχα συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο αλλά όπως μου
έλεγε και ξανάλεγε ήθιστε! Ο πατέρας μου ζήτησε ως απαραίτητη προϋπόθεση για να
μπει στεφάνι, σαν προαπαιτούμενο, να έγραφε στο όνομά μου το σπίτι που είχαν
χτίσει στην Α.Λ. και 10 εκατ. Δρχ. στην τράπεζα. Τότε ήταν που η Α.Λ. με είδε με
εντελώς άλλο μάτι, δεν το είχα προκαλέσει εγώ, αντέδρασε με φώναξε κλέφτη και
προικοθήρα πως κοιτούσα μόνο το συμφέρον μου και τέτοια. Είχα ντραπεί τόσο πολύ
ήθελα να ανοίξει η γη να με καταπιεί τίποτα δεν είχα ζητήσει εγώ αλλά η μια
κουβέντα έφερε την άλλη και έγινε μια παρεξήγηση. Μην τα πολυλογώ, η Α.Λ.
ζητούσε να λυθούν οι αρραβώνες, οι μάνα της προσπαθούσε να την ηρεμήσει, εγώ
φώναζα στον πατέρα μου να αναθεωρήσει όσα είχε ζητήσει για προίκα γενικά έγινε
χαμός. Με την Α.Λ. τα βρήκαμε με δυσκολία, ήθελε να χωρίσουμε αλλά επειδή η
μάνα της, της έλεγε ότι θα ήταν ντροπή να χωρίσει όντας αρραβωνιασμένη, είπαμε να
τα ξεχάσουμε όλα και να προχωρήσουμε.
Τώρα αυτά τα 10 εκατ. που αποτέλεσαν αφορμή για να ξεσπάσει ο καβγάς
δεν τα σκόρπισα ανεξέλεγκτα δεξιά και αριστερά, τα έβαλα στην τράπεζα σε κοινό
λογαριασμό με την Α.Λ., είχε και αυτή λόγο στην διαχείριση. Ένα μέρος τους το
χρησιμοποίησα για να τελειώσουμε το σπίτι και ένα άλλο για μελλοντικές ανάγκες.
Ωστόσο αν και περίμενα η κατάσταση να βελτιωνόταν μετά το γάμο, αυτή γινόταν
όλο και πιο δύσκολη…
Όταν παντρευτήκαμε μείναμε αρχικά στο σπίτι των πεθερικών μου γιατί το
άλλο σπίτι δεν είχε τελειώσει ακόμα θα το χτίζαμε σιγά-σιγά. Έτσι στο ένα δωμάτιο μέναμε εμείς νιόπαντροι, στο άλλο οι γονείς της Α.Λ. και στο άλλο οι αδερφές της.
Όπως καταλαβαίνεις ο μόνος καινούργιος σ’ αυτό το σπίτι ήμουν εγώ και επομένως
έπρεπε να μάθω στην αρχή τους κανόνες αυτού του σπιτιού. Εγώ λόγω δουλειάς
ξύπναγα από τα ξημερώματα ωστόσο ο χώρος ήταν μικρός και με το παραμικρό ότι
και να έκανα ακουγόταν, δεν το ήθελα αλλά μερικές φορές τους ξύπναγα, ο πεθερός
μου με έβριζε από το δωμάτιο του και ήταν οι φωνές του που ξύπναγαν όλους του
υπόλοιπους. Και να μην ήθελες να μαλώσεις με όσα έλεγε σε προκαλούσε. Άλλες
φορές η Α.Λ. ήθελε να κοιμηθεί πιο αργά εγώ όμως κοιμόμουν νωρίς και τις έλεγα να
πήγαινε να καθόταν με τους υπόλοιπους στο σαλόνι και να με άφηνε να κοιμηθώ.
Ωστόσο εκείνη είχε άλλη γνώμη λέγοντάς μου ότι αυτό ήταν και θα είναι δικό της
δωμάτιο και πως έπρεπε να ακολουθώ τους δικούς της κανόνες οπότε καταντούσα
πολλές φορές να κοιμάμαι σε ένα δωματιάκι που χρησίμευε σαν αποθήκη. Δεν τα
πηγαίναμε καλά με θεωρούσαν ξένο, δεν με είχαν πάρει με καλό μάτι. Μπορεί να
έφταιγα και εγώ δεν ξέρω, δεν ζητούσα παράλογα πράγματα ησυχία ήθελα για να
κοιμηθώ και χώρο για να μην ενοχλώ τους υπόλοιπους. Και παντρεμένοι που
ήμασταν κοιμόμασταν σαν δύο ξένοι, η Α.Λ. δεν ήθελε καν να με γνωρίσει όλα όσα
έκανα την ενοχλούσαν, ακόμα και όταν διάβαζα εφημερίδα ο ήχος της την ενοχλούσε,
νευρίαζε με το παραμικρό.
Από το σπίτι των δικών της τώρα έφυγα με άσχημο τρόπο! Τα πεθερικά μου
μάλωναν συχνά, ο πεθερός μου ήταν μπεκρής, οπότε κάθε φορά που γυρνούσε
πιωμένος τσακωνόντουσαν άγρια. Το παράξενο εδώ είναι το εξής, ο πεθερός μου
όποτε γύρναγε σπίτι και τον ρώταγε η γυναίκα του που ήσουν και με ποιον τα έπινες
εκείνος έλεγε <<με τον γιό μου τον Κώστα στην αγορά!>>. Έτσι συνήθιζε να
αποκαλεί εμένα, εγώ όμως αν έπινα, έπινα λίγο ποτέ μου δεν είχα φτάσει σε σημείο
να μεθύσω τόσο πολύ, η πεθερά μου όμως και η Α.Λ. θεωρούσαν εμένα υπεύθυνο για
την κατάντια του πεθερού μου. Ερχόταν και με έβρισκε στην αγορά, καθόμασταν,
συζητούσαμε και τα πίναμε κανά ούζο αλλά εγώ μετά έφευγα και τον άφηνα στο
καφενέ εκείνος όμως δεν σταμάταγε να παράγγελνε και να τα χρεώνει όλα στο όνομά
μου. Όπως και να τους το εξηγούσα αυτό εκείνες δεν το καταλάβαιναν, με
κατηγορούσαν ότι ήθελα να τον σκοτώσω! Εκείνος ήταν πάντα αλκοολικός, όλοι το
ήξεραν ότι όταν άρχιζε να πίνει δεν το σταμάταγε, εγώ δεν μπορούσα να είμαι
συνεχώς εκεί και να τον ελέγχω, ακόμα και αν δεν έπινε στο καφενείο της αγοράς
μαζί μου, έπινε σε άλλα ουζερί. Το αποτέλεσμα ήταν μετά από ένα μεγάλο καβγά που
είχαν η Α.Λ. και η μάνα της με τον πεθερό μου, η Α.Λ. θεωρώντας εμένα υπεύθυνο
γι’ αυτό με βρήκε να κάθομαι και μου ζήτησε να την ακολουθήσω στην κουζίνα εκεί
αφού με έβρισε χυδαία άρχισε να μου πετά πιάτα και ποτήρια κατευθείαν πάνω μου!
16 ράμματα στο πόδι και 4 ράμματα στο κεφάλι ήταν το αποτέλεσμα αυτής της
συμπλοκής. Από εκείνη την στιγμή και έπειτα χωρίσαμε, όχι με δικηγόρους, εγώ
γύρισα στο πατρικό μου για αρκετούς μήνες, δεν ήθελα να την δω μπροστά μου. Με
κατηγόρησε και μου επιτέθηκε άδικα, με οδήγησε στο νοσοκομείο με σοβαρά
τραύματα, έχασα σχεδόν 40 ημέρες μεροκάματο και όλα αυτά για το τίποτα! Από
εκείνη την στιγμή κατάλαβα ότι κάτι συμβαίνει με την Α.Λ τα νεύρα της ήταν πολύ
ευαίσθητα, ίσως έφταιγε και το περιβάλλον που ζούσε, οι καβγάδες ήταν συχνό φαινόμενο. Αυτό που με πίκρανε περισσότερο ήταν που δεν μου ζήτησε ποτέ
συγγνώμη για αυτή της την συμπεριφορά, δεν ήρθε καν να με επισκεφθεί για
περαστικά, δεν ήθελε να τα βρούμε. Τίποτα! Πάντα έψαχνε αφορμή για να χωρίσουμε.
Παρ’ όλα αυτά όμως, κάποιος δεν ήθελε να χωρίσουμε με αυτό τον τρόπο.
Τρείς μήνες μετά απ’ αυτό το περιστατικό μας επισκέφθηκε η μάνα της Α.Λ., κάτι
που μας έκανε αν απορήσουμε καθώς όλο αυτό το διάστημα δεν είχαμε μιλήσει. Η
επίσκεψη της όμως όπως ήταν φυσικό έφερε αναστάτωση. Ήρθε και μου είπε ότι η
Α.Λ ήταν τεσσάρων μηνών έγκυος! Τότε ήταν που κυριολεκτικά έχασα την γη κάτω
από τα πόδια μου. Έτρεξα πήγα την βρήκα τα ξαναβρήκαμε, αλλά και πάλι ακόμα και
εκείνη την στιγμή είχε σκοπό να μαλώσουμε. Μου είπε ότι το ήξερε πολύ καιρό τώρα
ότι ήταν έγκυος αλλά δεν είχε σκοπό να μου το πει γιατί με θεωρούσε άχρηστο άνδρα
και πως θα το γεννούσε και θα το μεγάλωνε μόνη της! Με ισοπέδωνε μ’ αυτά της τα
λόγια αλλά δεν μίλησα. Της υποσχέθηκα πως όλα θα αλλάξουν και πως για χάρη του
παιδιού έπρεπε να τα βρούμε και να είμαστε μαζί. Δεν ήταν σωστό παντρεμένη
γυναίκα να μεγάλωνε το παιδί ολομόναχη. Συμφωνήσαμε να πέσουν οι τόνοι και να
ξαναπροσπαθήσουμε με τον όρο όμως πως πλέον θα μέναμε με τους δικούς μου
γονείς. Το δικό της σπίτι ήταν απαγορευτικό περιβάλλον για μια έγκυο. Έτσι και
έγινε. Ωστόσο, αν και λένε πως οι γυναίκες με την εγκυμοσύνη γλυκαίνουν και
ηρεμούν με εμάς συνέβαινε το αντίθετο. Η Α.Λ δεν ήθελε να μένει στο πατρικό μου,
τα πάντα την ενοχλούσαν και την εκνεύριζαν. Ήταν πολλές φορές που γύρναγα σπίτι
και έβρισκα την μάνα μου να κλαίει γιατί της είχε φωνάξει η Α.Λ για το φαί ότι δεν
ξέρει να μαγειρεύει, είχε φτάσει σε σημείο να πετάξει όλο το φαί στα σκουπίδια μόνο
και μόνο γιατί της φάνηκε ότι είχε σέλινο! Δεν τις άρεσε αλλά και εμείς σπάνια το
χρησιμοποιούσαμε στο φαί πάντα έψαχνε αφορμή να μαλώσουμε. Το άλλο είναι πως
από την πρώτη στιγμή που ήρθε η Α.Λ στο πατρικό μου, δεν κοιμηθήκαμε ούτε μια
μέρα μαζί στο ίδιο κρεβάτι! Με είχε διώξει με τον ισχυρισμό ότι δεν χωρούσαμε και
μπορούσα να την χτύπαγα καθώς κοιμόμουν! Τέλος πάντων όλο αυτό το διάστημα
είχα κάνει κρεβάτι μου τον καναπέ. Οι μήνες πέρασαν και μια νύχτα την έπιασαν οι
πόνοι. Γέννησε τον γιο μου! Έχει τα μάτια μου πράσινα, πανέμορφο παιδί. Πάντως
τους πρώτους μήνες που ήταν βρέφος δεν το χάρηκα σαν πατέρας. Η Α.Λ. έκανε
παράπονα στους δικούς της ότι την κακομεταχειριζόμασταν τόσο καιρό, ότι την
αφήναμε χωρίς ύπνο και φαί και ότι δεν είχαμε θέρμανση, φυσικά τίποτα από όλα
αυτά δεν ίσχυε. Ότι μου ζητούσε της το έφερνα, φαγητό όσο ήθελε, κάθε τι το είχε,
θέρμανση 24 ώρες συνεχόμενα τίποτα δεν της έλειπε. Μην τα πολυλογώ, όταν γύρισε
από το νοσοκομείο πήγε να μείνει στο πατρικό της, ο πατέρας της Α.Λ ήρθε και με
βρήκε και μου είπε ότι η Α.Λ μου απαγόρευε να πατήσω το πόδι μου στο σπίτι της
και πως το παιδί θα το μεγάλωνε μόνη της. Όλη αυτή την τρέλα την βάσιζε στον
ισχυρισμό ότι όσο ήταν έγκυος εγώ την παραμελούσα και την πλήγωνα και πως το
ίδιο είχα σκοπό να κάνω τώρα που είχε γεννήσει και στην ίδια και στο παιδί! Μου
απαγόρευε να βλέπω το παιδί μου! Όσες φορές και αν πήγαινα με έδιωχνε, με φώναζε
άχρηστο και ανίκανο να μεγαλώσω ένα παιδί, δεν μου έδινε καμία δυνατότητα να
μιλήσουμε δεν καταλάβαινα την συμπεριφορά της γιατί μου φερόταν έτσι, εκείνη
έλεγε και ξανάλεγε ότι μαζί μου περνούσε μια κόλαση! Τόσες φορές που είχε πει αυτό το ψέμα το είχε πιστέψει κιόλας. Τ.......................
http://criminology.panteion.gr/attachments/article/286/%CE%B2%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%8027...pdf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου